تعلیمات اجتماعی
1393/01/27
جغرافیای چهارم ابتدایی
جهات اصلی و فرعی
نقشه یک تصویر
جغرافیایی است که اگر راه استفاده از آن را بلد باشیم با دیدن آن اطلاعات زیادی را
بدست می آوریم. برای اینکه بتوانیم از نقشه استفاده کنیم باید زبان آن را بشناسیم.
نقشه به زبان خود می گوید : من چهار جهت
اصلی دارم : شمال ـ جنوب ـ غرب و شرق.
نقشه به ما می گوید همیشه جهت شمال بطرف
بالای نقشه است ، پائین نقشه جهت جنوب است طرف راست نقشه جهت شرق و طرف چپ نقشه
جهت غرب است.
حال که زبان نقشه را یاد گرفتیم در
تمامی نقشه ها چهار جهت اصلی را می توانید براحتی پیدا کنید.
هر نقشه چهار جهت فرعی هم دارد شمال
شرقی که بین شمال و شرق است جهت فرعی جنوب شرقی که بین جنوب و شرق است جهت فرعی
شمال غربی که بین شمال و غرب است جهت چهارم را آیا میتوانید معلوم کنید؟ درست است
جهت جنوب غربی که بین جنوب و غرب است.
باشناخت جهت ها هم می توانیم ازنقشه خوب
استفاده کنیم و هم روی زمین مکانهای مختلف را پیدا کنیم راه پیدا کردن تهاجمات
جغرافیایی خارج از نقشه و بر روی زمین آسان است.
اگر طوری بایستید که دست راست شما به
طرف محلی باشد که صبحها خورشید از آن طلوع می کند، جهت شرق است. پس دست چپ به طرف
غرب خواهد بود. روبه روی شما، شمال و پشت سرتان جنوب است.پس کافی است که بدانید
خورشید هر روز صبح از کدام سمت طلوع می کند.
سئوالات بخش اول
1- تعریف نقشه چیست؟
الف) نقشه یک اطلاع
جغرافیایی است که ما را راهنمایی می کند.
ب) نقشه یک تصویر جغرافیایی که با دیدن
آن می توانید اطلاعات زیادی بدست آورید.
* ت) نقشه یک تصویر جغرافیایی است که با
بلد بودن زبان آن می توانید، اطلاعات زیادی را بدست آورید.
2- نقشه چند جهت اصلی دارد؟
* الف) چهار جهت
ب) دو جهت
ت) هشت جهت
3- جهات نقشه به ترتیب کدامند؟
الف) شمال، شرق ،جنوب
،غرب
ب) شمال، جنوب، غرب، شرق
* ت) شمال ، جنوب، شرق ، غرب
4- جهات اصلی در کدام صفحه نقشه قرار دارد؟
الف) شمال بالای
نقشه، جنوب پائین نقشه، غرب راست نقشه، شرق چپ نقشه
* ب) شمال بالای نقشه، شرق راست نقشه،
جنوب پائین نقشه، غرب چپ نقشه
ت) شمال پائین نقشه، جنوب بالای نقشه،
شرق راست نقشه،غرب چپ نقشه
5- شمال شرقی و جنوب غربی در کدام بخش نقشه قرار دارد؟
* الف) شمال شرقی بین
شرق و شمال، جنوب غربی بین جنوب و غرب
ب) شمال شرقی بین شرق و جنوب، جنوب
غربی بین شرق و جنوب
ت) شمال شرقی بین شرق و جنوب، جنوب
غربی بین غرب و شمال
6- جهات میان جنوب و شرق، شمال و غرب چه نام دارد؟
الف) جنوب غربی، شمال
شرقی
ب ) جنوب شرقی ، جنوب غربی
* ت) جنوب شرقی، شمال غربی
7- اگر شما در یک مکان بایستید، دست چپ و راست شما نشان دهنده کدام جهات اصلی است؟
الف) دست چپ غرب، دست
راست شمال
ب) دست راست شرق، دست چپ جنوب
* ت) دست راست شرق، دست چپ غرب
8ـ شمال و جنوب در کدام جهت شماست؟
* الف) شمال روبرو و
جنوب پشت سرتان
ب) شمال پائین و جنوب بالای سرتان
ت) شمال طرف راست و جنوب پشت سرتان
عکس های هوایی
عکس های هوایی
بهترین راه برای تهیه نقشه چیست؟ اولین و بهترین قدم ، نگاه کردن به محلی است که می خواهیم نقشه تهیه کنیم. البته باید از منطقه بلند و مرتفع به محل نگاه کنیم مانند پرنده ها، پرنده ها به هنگا م پرواز، بهترین دید را از کره زمین دارند. انسان چه موقع می تواند چنین دیدی داشته باشد؟ وقتی که پرواز کند: امروزه انسان با وسیله پیشرفته و هواپیما و هلی کوپتر یا چرخ بال ، پروازمیکند و در مناطق مختلف زمین عکس می گیرد و از روی آنها نقشه تهیه میکند.
سئوالات بخش دوم
1ـ مناسبترین راه برای تهیه نقشه چیست؟
اولین و بهترین قدم نگاه کردن به محلی است که می خواهیم نقشه تهیه کنیم.
2- وقتی از ارتفاعات و از بالا به پائین نگاه کنیم، مناظر شهرها و روستاها به چه شکل دیده می شود؟
به طور کلی هر چه از سطح زمین دور می شویم و به بالا می رویم مناظر ، شهرها ، روستاها و خیابانها کوچکتر شده و هر چه ارتفاع بیشتر شود این موارد به صورت یک لکه دیده می شود.
3- پرندگان چگونه می توانند به هنگام پرواز مسیر خود را پیدا کنند؟
به دلیل اینکه، پرندگان در ارتفاعات بالا پرواز می کنند، می توانند از بالا بهترین دید را از زمین داشته باشد و به همین دلیل و با کمک حواس خود مسیر را پیدا کرده و به مقصد می رسند.
4- بهترین نقشه در چه صورت پدید می آید ؟
در صورتی که انسان از مناطق بلند و مرتفع به محل نگاه کند.
5- در بلندیهای نسبتاً زیاد پستیها و بلندیها و دره های میان کوهها چگونه است ؟
در این بلندیها، پستیها و دره های میان کوهها نمایان است.
6- آیا انسان در صورت پرواز می تواند نقشه یک محل راتعیین کند؟
توضیح دهید. بله انسان با وسائل پیشرفته مانند هواپیماو هلی کوپتر می تواند مناطق را در ارتفاعات ببیند، از آنها عکس بگیرد واز روی تصاویر، نقشه یک محل را تعیین کند.
7- امروزه نقشه سرزمینهای پهناور و کشورها را چگونه تهیه می کنند؟
با استفاده از عکسهای هوایی
رشته کوه
وقتی ردیفی از کوه ها
با ارتفاعات مختلف در کنارهم قرار بگیرند به آن رشته کوه می گویند. رشته کوه ها در
جغرافیا بسیار مهم می باشند چون بسیاری از مکان ها را با نام رشته کوهها میتوان به
سرعت پیدا کرد یا حتی نام بعضی از نقاط دنیا با اسامی رشته کوه ها همراه است مانند
رشته کوه هیمالیا که در شمال هند قرار دارد و یا رشته کوه آلپ که در جنوب اروپاست.
در کشور ما دو رشته کوه بسیار معروف
است. شما نام آن رامی دانید؟
رشته کوه البرز و زاگرس رشته کوه البرز
مانند دیواری در شمال ایران قرار گرفته و زاگرس از شمال غربی به طرف جنوب شرقی
امتداد دارد. در ارتفاعات بلند رشته کوه ها هر ساله مقدار زیادی برف ذخیره می شود
که آب مورد نیاز زمین های کشاورزی و یا آب معدنی را در طول سال تأمین میکند.
به خاطر وجود آب در پای کوه ها شهرهای
پرجمعیت بیشتر در همین مناطق هستند چون وجود منبع همیشگی که آب مورد نیاز شهر را
تأمین می کند بسیار مهم است زندگی در مناطق کوهستانی چندان ساده نیست به علت
افزایش سرما در مناطق مرتفع کسی زندگی نمی کند. فقط دامداران و دامپروران که زندگی
کوچ نشینی و ایلی دارند همراه با گله های دام خود به دامنه کوه یعنی به ییلاق می
روند و با شروع فصل سرما به قسمت های کوهپایه یعنی قشلاق باز می گردند .
آیا می دانید به کدام قسمت کوه ، قله و
به کدام قسمت کوهپایه می گویند ؟
بلندترین نقطة‌کوه را قله می گویند و آن
قسمت هایی که به زمین های هموار پای کوه وصل شده ، کوهپایه نام دارد .
سئوالات بخش 3 :
1ـ رشته کوه را تعریف کنید ؟
وقتی ردیفی از کوه ها با ارتفاعات مختلف در کنار هم قرار بگیرند و مانند زنجیر به هم متصل باشند ، به این کوهها ، رشته کوه می گویند .
2ـ شناخت رشته کوه ها از چه اهمیتی برخوردارند ؟
شناخت رشته کوه ها بسیار مهم است ، چون بسیاری از مکان ها را با نام رشته کوه ها می توان به سرعت پیدا کرد .
3- آیا می توانید دو قله بلند زاگرس را مثال بزنید؟
دو قله زرد کوه و دنا.
4- مناطق بلند کوهستانی و ارتفاعات از چه آب و هوایی برخوردارند؟
در این ارتفاعات بلند همه ساله مقدار زیادی برف ذخیره می شود که می تواند آب مورد نیاز زمین های کشاورزی و یا آب معدنی را در طول سال تأمین می کند.
5- آیا وجود آب در پای کوه ها در میزان جذب جمعیت و زندگی شهری و روستایی تأثیر قابل توجهی دارد؟
بله ، بدلیل وجود آب در پای کوه ها مردم جذب این مناطق شده و با ایجاد کشاورزی و یا ایجاد آبادانی، شهرهای پرجمعیت را بوجود می آوردند.
6- قله را تعریف کنید و از میان قله های مرتفع ایران یک مثال بزنید ؟
بلند ترین نقطه کوه را قله کوه می گویند. قله دماوند که از جمله بلندترین قله های رشته کوه البرز است .
7- دامنة کوه چه تفاوتی با کوهپایه دارد ؟
سرازیری های تند کوه را دامنة کوه می گویند . ولی کوهپایه قسمت هایی از دامنة کوه است که به زمین های هموار پای کوه وصل شده است.
8- دامپروران و دامداران کوچ نشین به چه شکل از دامنه و کوهپایه بهره می گیرند؟
بدلیل اینکه در مناطق بسیار مرتفع کوه ها ( قله ها) سر ما بسیار زیاد است کسی زندگی نمی کند. ولی کوچ نشینان همراه با گله های دام خود به دامنه کوه یعنی به ییلاق می روند با شروع فصل سرما به قسمت های کوهپایه یعنی قشلاق باز می گردند.
زمین های هموار
اگر خوب به اطراف
نگاه کنید، می بینید سطح کره زمین دارای پستی و بلندیهای بسیاری است. پوسته زمین
همیشه در حال تغییر است میدانید چگونه؟
از یک طرف املاح و موادی که در رودها
وجود دارد، در دریاها ته نشین می شود بر اثر گذشت زمان این املاح که ته نشین شده
اند به شکل کوههای مرتفع سر از آب بیرون می آورند از طرف دیگر با د و باران این
کوهها را می سایند و آنها را هموار می کنند.
قسمتهایی از سطح زمین را که بر اثر
فعالیتهای باد و باران مسطح شده اند، زمینهای هموار می گویند. 2 مثال و نمونه برای
زمینهای هموار دشت ها و جلگه ها هستند. دشتها معمولا بین کوهها محاصره شده اند و
آب کوههایی که از این رود ها سر چشمه می گیرند، به طرف این دشتها سرازیر می شوند و
با موادی که با خود می آورند، خاک دشت را برای کشاورزی مناسب می کنند به همین دلیل
خاک دشتها برای کشاورز بسیار مناسب است.
اما جلگه چیست ؟ گفتیم که جلگه ها نوعی
زمین هموار هستند اگر یک طرف زمین هموار،کوه باشد و طرف دیگر آن دریاچه یا دریا
باشد به آن زمین هموار جلگه می گویند. جلگه ها هم از نظر
کشاورزی و زندگی انسان بسیار مهمند فقط ممکن است قسمتهای ساحلی آن یعنی آن قسمتی
که به طرف دریا و دریاچه قراردارد به دلیل شور بودن آب دریاها و در یاچه ها قابل
استفاده نباشد.
سئوالات بخش 4:
1- آیا تصور می کنید که سطح کره زمین صاف و هموار است؟
خیر، سطح کره زمین دارای پستی و بلندیهای بسیاری است.
2- پوسته زمین چگونه تغییر می کند؟
از یک طرف املاح و موادی که در رودها وجود دارند در دریاها ته نشین می شود و پس از گذشت زمانهای طولانی این املاح که ته نشین شده اند به شکل کوههای مرتفع سر از آب بیرون می آورند، و از طرف دیگر باد و باران این کوهها را می سایند و آنها را هموار می کنند.
3- زمینهای هموار به چه زمینهایی گفته می شود؟
به قسمتهایی از سطح کره زمین را که بر اثر فعالیتهای باد وباران مسطح شده اند زمینهای هموار می گویند.
4- دشت ها و جلگه ها جزء کدام دسته از زمنیها محسوب می شوند؟
زمینهای هموار
5- کوهها چه نقشی در بوجود آوردن دشتها دارند؟
دشتها که جزء زمینهای هموار به حساب می آیند ، معمولاً بین کوهها محاصره شده اند.
6- چرا خاک دشتها برای کشاورزی بسیار مناسب است؟
بدلیل آنکه آبی که از کوهها و از رودهای بالای کوه ، سرچشمه می گیرند به طرف دشتها سرازیر می شوند و با مواد و املاحی که با خود می آورند، زمین دشت را برای کشاورزی مناسب می کنند.
7- آیا جلگه ها نیز مانند دشتها در میان کوهها قرار گرفته اند؟
خیر، تفاوت جلگه با دشت در این است که جلگه ها از یک طرف به دریا یا دریاچه و از طرف دیگر به کوهها محدود می شوند. که به زمین هموار میان کوه و دریا، جلگه می گویند.
8- شباهت میان جلگه ها و دشت ها چیست؟
جلگه ها و دشت ها هر دو از نظر کشاورزی و وجود زمینهای مرغوب و حاصلخیز برای انسان اهمیت دارند و نیاز کشاورزی انسان را بر طرف می سازند.
9- آیا همه قسمتهای جلگه ها برای کشاورزی مناسب است؟ چرا؟
خیر، بدلیل آنکه یک طرف جلگه ها به دریا یا دریاچه ختم می شوند و بخشهای ساحلی این قسمتها بدلیل شور بودن آب دریا و در یاچه ها برای کشاورزی قابل استفاده نیست.
10- آیا می توانید یک جلگه مثال بزنید؟
بله، جلگه خوزستان که از طریق رودهایی که از کوههای زاگرس به طرف خلیج فارس روانند بوجود آورده است
ابر
ابر چیست؟ این اشکال
زیبایی که در آسمان می بینیم و به آن ابرمی گوئیم. چگونه درست می شود؟ تا بحال فکر
کرده اید خورشید که به سطح آبهای کره زمین می تابد بخشی از آن را به بخار تبدیل می
کند. این بخار به جو زمین بر می گردد براثر جمع شدن این بخار آب ها در کنار هم
شکلهای گوناگونی از ابر را در آسمان تشکیل میدهند.
ابرها را بر اساس اینکه در چه ارتفاعی
قرار دارند به ابرهای مرتفع، متوسط و پائین تقسیم می کنند و هر نوع ابری نشان
دهنده وضع هوای بخصوص است می دانید برف و باران از همین ابرها تشکیل می شود؟
چگونه؟
ذرات بخار آب درون ابرها در صورتیکه
شرایط لازم و سرمای کافی وجود داشته باشد به شکل ذرات منجمد شده برف می بارد حالا
اگر هوای نزدیک سطح زمین سرد باشد برف روی زمین می نشیند. ولی اگر هوای نزدیک سطح
زمین به اندازه کافی سرد نباشد ذره های برف به قطره های باران تبدیل می شود و به
زمین می بارد.
سئوالات بخش 5
1- کدام جمله درست است؟
الف) در اثر تابش
خورشید بر سطح آبهای کره زمین بخشی از آنهابه ابر تبدیل می شود.
*ب)در اثر تابش خورشید بر سطح آبهای کره
زمین بخشی از آنهابه بخار تبدیل می شود.
ت) تنها درمناطق بسیار گرم بخشی از
آبها به بخار تبدیل می شود.
2- پس از تشکیل بخار:
الف) این بخار مجدداً
به جو زمین بر می گردد و جمع می شود.
ب) بخار تشکیل شده تبدیل به باران می
شود.
* ت) این بخار به جو زمین بر می گردد و
پس از جمع شدن در کنارهم شکلهای مختلف ابرها را تشکیل میدهد.
3- ابرها را بر اساس ........................ تقسیم بندی می کنند.
*الف) اینکه در چه
ارتفاعاتی قرار دارند.
ب) در کدام جهت جغرافیایی قرار دارند.
ت) چه شکلهایی دارند.
4- ابرها به 3 دسته ........................... تقسیم می شوند.
الف) مرتفع، پهن ،
پائین
ب) مرتفع ، پائین ، بالا
* ت) مرتفع ، متوسط و پائین
5- ذرات برف چگونه تشکیل می شود؟
الف) ابرها به برف
تبدیل می شوند.
* ب) ذرات بخار آب درون برفها با وجود
شرایط لازم و سرمای کافی به ذرات منجمد شده برف تبدیل میشوند.
ت) قطرات باران در اثر سرما به برف
تبدیل می شوند.
6- ذره های برف در چه صورت به قطرات باران تبدیل می شوند؟
* الف) در صورتیکه هوای
نزدیک سطح زمین به اندازه کافی سرد نباشد.
ب) در صورتیکه هوای نزدیک سطح زمین به
اندازه کافی سر باشد.
ت) ابرهای باران زا آسمان را پوشانده
باشد.
7- در مناطق ساحلی و شهر های کنار دریاها بارش باران و وجود ابرهای باران زا ...........
* الف) بیشتر از بقیه
مناطق است.
ب) کمتر از بقیه مناطق است.
ت) تفاوتی ندارد.
8- در مناطق مرتفع مانند کوهها و جاهای خیلی سرد، .............. بیشتراست.
الف) بارش باران
ب) هیچ چیز نمی بارد.
* ث) بارش برف
9- در مناطقی که نه گرم و نه سرد است ( معتدل) .................... می بارد.
الف) برف به اندازه
کافی می بارد.
* ب) باران به اندازه کافی می بارد.
ث) نه برف و نه باران می بارد.
رود
باران و برفی که بر
روی کوهستانها می بارد بر روی سطح زمین جاری می شود و به شکل جویبارها یی حرکت می
کند. ازبه هم پیوستن این جویبارها رود بوجود می آید رودها با سرعتی که دارند زمینهای
زیر خود را می کنند و رودخانه یا خانه رود را بوجود می آورند. در قسمتهایی ازمسیر
رودخانه ممکن است بدلایلی سطح زمین اختلاف ارتفاع داشته باشد در این صورت آب رودها
از بلندی به پائین می رسد که در این حالت به آن آبشار می گویند.
آبشارها از منظره های بسیار زیبای
جغرافیا هستند آبشارها به انسان بهره های زیادی میرساند مثلا از نیروی ریزش آب
آبشارها می توان برق تهیه کرد.گاهی اوقات در مسیر روخانه ها برای ذخیره آب
دیوارهای محکم و بلندی می سازند که به آن سد می گویند.
از سدها هم آب مورد نیاز کشاورزی و هدف
مردم شهرها و روستاها را تأمین می کنند و هم بوسیله توربینهای قوی برق تهیه می
کنند. گاهی بر اثر بارندگی زیاد یا گرم شدن ناگهانی هوا و ذوب سریع
برفها روی قله ها مقدار آب رودخانه هابسیار افزایش می یابد به طوریکه آب از
رودخانه بیرون می ریزد و در اطراف جاری می شود و به شکل سیلاب به مزارع و خانه های
روستائیان خسارت وارد می آورد. حفظ و کاشت گیاهان در مسیری سیلابی از مهمترین
راههای جلوگیری از وقوع سیلاب است. آب رودها در مسیر خود بخشی از پوسته زمین را می
شوید، اگر سرعت آب زیاد باشد این مواد شسته شده را با خود حمل می کند تابه محلی
برسد که شیب زمین کم باشد.
جایی که شیب زمین کم باشد در نتیجه سرعت
آب هم کم خواهد شد آب با سرعت کم دیگر نمیتواند مواد را با خود حمل کند بنابراین
مواد در همان جا ته نشین می شود حالا موادی که از پوسته زمین شسته شده و بر روی
این زمین با شیب کم ته نشین شده خاک حاصلخیزی برای کشاورزی بوجود می آورد که به آن
آبرفت می گویند.
سئوالات بخش 6
1- جویبار چگونه بوجود می آید؟
بخشی از باران و برفهایی که برروی سطح زمین می بارد و کوهستانها را نیز شامل می شود بر روی سطح زمین جاری می شود و از جای شدن آب بر روی زمین جویبارها بوجود آمده و حرکت می کنند.
2- رود و رودخانه یا خانه رود چه تفاوتی باهم دارند؟
رود از به هم پیوستن جویبارها بوجود می آید ولی رودخانه با کمک رودها بوجود می آید بدین معنا که رودها با سرعتی که دارند زمینهای زیر خود را می کنند و رودخانه یا خانه رود را بوجود می آوردند.
3- آیا می توانید توضیح دهید که در چه مناطقی رودها همیشه جریان دارند؟
بله معمولاً در مناطقی که باران زیاد می بارد و یا در کوهستانهایی که همیشه پوشیده از برف است رودها همیشه جریان دارند.
4- آیا در مناطقی که باران های سیل آسا می بارد رودهای دائمی وجود دارند؟ چرا؟
خیر چون در این مناطق بارانهای تند و سیل آسا تنها در مدت کوتاهی می باردو به همین دلیل جریان رودها موقتی است و رودها زود خشک می شوند.
5- یک رود را نام ببرید که در تمام طول سال جریان داشته باشد؟
رود چالوس از رودهایی است که از دامنه هایی است که از دامنه ها و کوهپایه ها ی شمالی البرز و زمنیهای پست می گذرد و به دریای مازندران می ریزد.
6- آبشار چگونه بوجود می آید؟
در جاهایی از مسیر رودخانه که بدلایل مختلف سطح زمین اختلاف ارتفاع داتشه باشددر اینصورت آب رودها از بلندی به پائین می رسد که در این حالت به آن آبشار می گویند.
7- چه ارتباطی میان آبشار و برق وجود دارد؟
بدلیل اینکه آبشارها با سرعت زیاد از بالا به پائین سرازیر می شوند، بهره های زیادی را به انسان می رسانند که از همه مهمتر تهیه برق از نیروی ریزش آب است.
8- سد چیست و چه تأثیری بر زندگی مردم و اقتصاد کشور دارد؟
گاهی در مسیر رودخانه ها دیوارهای محکم و بلندی را به نام سد می سازند تا آب در پشت این دیوارها ذخیره شود. آبی که در پشت سر ذخیره می شود هم میتواند آب مورد نیاز کشاورزی و معدنی مردم شهرها و روستاها را تأمین می کند و هم با کمک توربینهای قوی برق تولید نماید.
9- آیا می توانید نام یک سد را که در نزدیکی تهران قرار گرفته است بنویسید؟
بله سد لتیان
10- سیلابها چگونه بوجود می آیند و چگونه می توان از وقوع آنها جلوگیری کرد؟
الف) بر اثر بارندگی زیاد، ذوب شدن برفهای روی قله ها، گرم شدن ناگهانی هوا، آب رودخانه ها به ناگهان افزایش می یابد و آب از رودخانه بیرون ریخته و به زمینهای اطراف جاری می شود و بدلیل سرعت زیاد و حجم فراوان ،صدمات و خطرات بسیاری را برای مزارع و خانه های روستائیان و حتی شهرها بوجود می آورد. ب) اگر کشاورزان به پرورش و حفظ گیاهان در مسیرهای سیلابی بپردازند از وقوع سیلاب جلوگیری می شود.
11- آب رودها چه تأثیری بر پوسته زمین می گذارند؟
آب رودها د رمسیر خود بخشی از پوسته زمین را می شویند و در صورت سرعت بالای آب این مواد شسته شده همچنان با آب حمل می شوند تابه محلی برسند که شیب زمین کم باشد. و در نتیجه مواد در شیب کم در همان محل باقی می مانند و ته نشین می شوند.
12- آبرفت را تعریف کنید؟
آبرفت با تأثیر آب بر روی پوسته زمین ارتباط مستنقیم دارد. یعنی پوسته زمین شسته شده که در مناطق با شیب کم ته نشین شده است در همان محل خاک حاصلخیزی را بوجود می آورد که به آن آبرفت می گویند.
دریا و دریاچه ها
بر روی سطح زمین مکان
های فرو رفته ای وجود دارد که بوسیله آب پر شده است، این چاله های پر آب که هم
وسیع است و هم عمیق دریاچه نامیده می شود مانند دریاچه ارومیه، دریاچه پریشان،
دریاچه ولشت. دریاچه ها راه به جایی ندارند و پس از گذشت زمان طولانی یا ممکن است
خشک شوند یا به باتلاق تحویل شوند.
آیا تابحال با تلاق دیده اید؟ باتلاق
زمینی است که آب آن را فرا گرفته است و گیاهانی از نوع نی درآن روئیده باشد باتلاق
ها محل مناسبی برای تخم گذاری حشرات هستند حالا که تعریف باتلاق را دانستید فکر
کنید از کجا و کدام سفر از کنار یک باتلاق رد شده اید؟
گفتیم که دریاچه ها راه به جایی ندارند
، در حقیقت چاله های بزرگ آبی هستند که بسته اند ، حالا چنانچه آب های سطح زمین
وسعت خیلی بیشتری داشته باشند و با بقیه آب های سطحی ارتباطی داشته باشدبه آن دریا
می گویند.
دریا خود بخشی از آب وسیع تری هستند که
به آن اقیانوس می گویند. آیا تابحال نام خلیج را شنیده اید؟ بله مثلاً خلیج فارس .
می دانید ، خلیج هم یک نام جغرافیایی
است برای اینکه یکی دیگر از شکل هایی که طبیعت را می سازد را بشناسیم اما بخشی از
آب دریاهاو اقیانوس هابرروی خشکی پیشروی کند به آن خلیج می گویند.
خلیج ها معمولاً عمق کمی دارند. اما
دارای ذخیره ای زیر زمینی با ارزشی مانند نفت هستند در کنار اقیانوس هاو دریاهاو
دریاچه ها و خلیج ها شهرهایی ساخته شده است که مردم آنها به کار ماهیگیری و یا
تجارت دریایی می پردازند، به این شهرها بندر می گویند.
محلی که کشتیها و قایقهادربندر توقف می
کنند اسکله نام دارند. درصورتیکه عمق آب کناره ها برای توقف کشتی کم باشد اسکله ها
را به داخل دریا یا خلیج امتداد می دهند .
سئوالات بخش 7
1- دریاچه را تعریف کنید ؟
مکان های فرورفته در روی سطح زمین را که بوسیله آب پر شده اند را دریاچه می نامند. این دریاچه ها، چاله های پرآبی هستند که از وسعت و عمق زیادی برخوردار هستند.
2- آیا به جز سه دریاچه ای که در توضیح آمده دریاچه دیگری رامی توانید نام ببرید؟
بله دریاچه بختگان که در شمال شرقی ایران قراردارد.
3- دریاچه ها با گذشت زمان چه تغییری میکنند و چرا؟
به دلیل آنکه دریاچه ها راه به جایی ندارند، پس از مدت زمان طولانی یا خشک می شوند یا به باتلاق تبدیل می گردند.
4- باتلاق راتوضیح دهید و مثال بزنید؟
باتلاق زمینی است پر از آب که گیاهانی از نوع نی در آن رشد کرده باشد، حشرات درباتلاق ها به راحتی می توانند تخم گذاری کرده و زندگی کنند، به عنان مثال باتلاق گاوخونی
5- دریا چه تفاوتی با دریاچه دارد؟
دریاچه ها چاله های پرآب و بسته ای هستند که راه به جایی ندارند اما دریاها خود از چند دریاچه با وسعت و عمق زیاد به وجود می آید. بدین معناکه آب های سطح زمین وقتی وسعت زیادی داشته باشد و با بقیه آب های سطحی ارتباط پیدا کنند، به این آب ها دریا می گویند.
6- آیا دریایی را می شناسید که برای ما مثال بزنید؟
بله دریای مازندران
7- اقیانوس را تعریف کنید و یک مثال بزنید؟
اقیانوس ها بخش وسیعتری از آب دریا هستند مانند اقیانوس اطلس .
8- آیا با استفاده با یک نقشه می توانید بگوئید که خلیج چگونه جایی است؟
بله با توجه به خلیج فارس که در ناحیه جنوب غربی ایران قراردارد، می توان گفت که خلیج در اثر پیشروی بخشی از آب دریاها و اقیانوس ها بر روی خشکی بوجود می آید.
9- خلیج ها چه تأثیری دراقتصاد منطقه می گذارند؟
درمناطقی که خلیج ها هستند، ذخیره های زیر زمینی با ارزشی مانند نفت وجود دارد ، ومردم می توانند ، با استفاده از کشتی های بزرگ تجاری و قایق به ماهیگیری و یا تجارت دریایی روی آورند.
10- احداث بندر درکنار خلیج ها چه شرایط اقتصادی را بوجود می آورد؟
بندرها شهرهایی هستند که در کنار خلیج ها ایجاد می شوند مانند بندرعباس و بندر بوشهر، در حقیقت بنادر محل توقف کشتی ها و قایق هااست. در بنادر ساخت اسکله ها توانسته است، توقف و رفت و آمد کشتی ها را آسان می کند و به همین دلیل مشاغلی مانند تجارت دریایی و بخصوص ماهیگیری در این مراکز از اهمیت زیادی برخوردار است.
11- آیا در بنادر مشاغل دیگری غیراز ماهیگیری رواج دارد؟
بله با شروع فصل گرما، کشاورزان این مناطق به کشت انواع محصولات و سبزی های تابستانی مانند خیار و خربزه روی می آورند.
آب های زیر زمینی (چشمه)
بخشی از آب بارانی که
بر سطح زمین می بارد و به داخل زمین فرو می رود و در لایه های زیرزمین حفر می شود.
قسمتی از این آب ها ذخیره شده بر روی دامنه ها یا قسمت های پائین کوه دوباره به
سطح زمین باز می گردد، محل خروج این آب های زیرزمین را چشمه می گویند.
آیا انسان خود برای استفاده از آب های
زیرزمینی اقدام می کند؟
بله، انسان حفره هایی بر سطح زمین می
کند و آب های ذخیره شده در زیر زمین را با وسایل مختلف بیرون می آورد. به این حفره
ها چاه می گویند.
می توانید بگوئید تفاوت چاه با چشمه
چیست؟ چاه نتیجه کار انسان و چشمه حاصل کار طبیعت است ایرانیانی که مردمان با هوشی
هستند از گذشته های بسیار دور زمانی که این همه امکانات وجود نداشت برای بدست
آوردن آب هایی که در زیر زمین ذخیره شده اند روش بسیار خوبی را ایجاد کردند این
روش هنوز مفید است.
حفر قنات
روش حفر قنات بدین
گونه است که با کندن یک حفر افقی یا تونل خود را به محل ذخیره آب می رسانند برای
خارج کردن خاک در موقع حفاری قنات چاههایی را با فاصله های معین و نزدیک به هم می
کنند که این چاه ها همگی به آن حفره افقی یعنی قنات وصل هستند. ازبیرون که نگاه
کنیم فقط دهانه چاه ها معلوم است ، حلقه هایی به ردیف ، در یک خط و با فاصله معین
از هم، ولی قنات زیر آن دیده نمی شود .
روش حفر قنات یکی از بهترین روش ها برای
استفاده از آب های زیر زمینی است .
سئوالات بخش 8
1- آب بارانی که بر سطح زمین می بارد ……… می رود و ……… می شود.
الف) به دریاها می
رود و به بخار تبدیل می شود.
* ب) به داخل زمین فرو می رود و در لایه
های زیر زمین حفر می شود.
ت) به دریاچه ها می ریزد و سیلاب تشکیل
می شود.
2- آب های ذخیره شده بر روی دامنه ها یا سمت های پائین کوه چه سرنوشتی پیدا می کنند؟
*الف) دوباره به سطح
زمین باز می گردند.
ب) همگی به بخار و ابرهای باران تبدیل
می شوند.
ت) در زیر زمین خشک شده و از بین می
روند.
3- محل خروج این آب های زیر زمینی را ………… می گویند.
الف) چاه
ب) جویبار
*ت) چشمه
4- تعریف صحیح چاه کدام است؟
*الف)چاه حفره هایی
است که انسان برروی زمین می کند تا آب های ذخیره شده را بدست آورد.
ب) چاه همان چشمه است که توسط انسان و
با حفاری زمین بوجود می آید.
ت) هر دو تعریف درست است.
5- کدام تعریف درباره تفاوت چاه و چشمه درست است؟
الف) چاه نتیجه کار
طبیعت و چشمه نتیجه کار انسان است.
ب) چشمه از آب باران و برف تشکیل می شود
ولی انسان خود چاه را حفر می کند.
* ت) چاه نتیجه کار انسان و چشمه نتیجه
کار طبیعت است.
6- ایرانیان با هوش از گذشته های دور، و بدلیل نبودن امکانات ……… می کردند.
الف) چاه های زیادی
را حفر می کردند.
* ب) حفر قنات
ث)از آب چشمه ها بهره می گرفتند.
7- برای حفر قنات، ایرانیان ابتدا…………
الف) چند چاه می
کندند تا به آب برسند.
ب) محل ایجاد چشمه ها را حفر می کردند.
* ت) یک حفره افقی یا تونل می کندند و خود
را به ذخیره آب می رساندند.
8- در موقع حفر قنات خاک ها چگونه از زیر زمین خارج می شوند؟
*الف) برای خارج کردن
خاک ، چاه هایی را با فاصله معین و نزدیک به هم می کنند.
ب) خاک ها با آب های زیر زمینی شسته می
شوند.
ت) از همان تونل افقی خارج می کنند.
9- کدام جمله درست است؟
الف) چاه هایی که
کنده می شوند، ربطی به آن حفره افقی یعنی قنات ندارند.
ب) از خود چاه های کنده شده آب بیرون
می آورند.
*ت) چاه هایی که با فاصله معین و نزدیک
به هم کنده می شوند به حفره افقی یعنی قنات وصل هستند.
10- وقتی از بیرون به محل حفرات نگاه می کنیم موقعیت چگونه است؟
الف) هم دهانه چاه ها
معلوم است و هم قنات زیر آن.
ب) نه قنات دیده می شود و نه چاه ها.
* ث) فقط دهانه چاه ها به شکل حلقه هایی
در یک خط و با فاصله معین از هم معلوم است و قنات زیر آن دیده نمی شود.
آلودگی آب
بسیار شنیده اید که
آب مایه زندگی است و برای انسان خیلی اهمیت دارد و حتماً شنیده اید که در سالهای
اخیر از بی توجهی انسانها در آلوده کردن آب رودها زیاد صحبت می شود. این آلودگی به
دریاها و اقیانوسها هم رسیده است.
می دانید نتیجه آلودگی آب سطح کره زمین
چیست؟
متأسفانه از بین رفتن ماهیها موجودات
زنده دریایی و پرندگان دریایی
سئوالات بخش 9
1-آیا میتوانید دلیل اهمیت دریاها و
رودخانه ها را شرح دهید؟
بله، از دریاهای کشور ما مانند دریای مازندران، دریای عمان و خلیج فارس، ماهی و حیوانات دیگر صید می شوند و راههای آبی برای حمل و نقل کشتیها و مسافران بسیار مهم هستند. از طرف دیگر رودخانه ها هم برای مصرف خانگی و کشاورزی اهمیت بسیاری دارند.
2- آب سطح رودها و دریاها چگونه آلوده می شوند؟
با افزایش ساخت و احداث کارخانه ها و ماشینها که هم هوا و هم آب را آلوده می کنند.
3- آیا به جز ماشینها و کارخانه ها موارد دیگری را می شناسید که باعث آلودگی آب ها شوند؟
بله، اگر مردمی که در کنار رودها زندگی می کنند و یا جهت استفاده از فضای سبز و طبیعت این مناطق سفر می کنند بهداشت را رعایت نکرده و زباله و مواد آلوده را به کنار رودها و یا داخل آبها بریزند این منابع آلوده می شوند.
4- بدرستی نتیجه آلوده کردن آب سطح کره زمین چیست؟
متأسفانه ماهیها و موجودات زنده دریایی و همینطور پرندگان دریایی از بین می روند و از طرف دیگر، آبهای معدنی آلوده هم برای خوردن و هم برای استفاده از زمینهای کشاورزی، صدمات فراوانی را ایجاد می کنند.
5- چگونه می توان از آلودگی آبها جلوگیری کرد؟
اگر کارخانه ها و ماشینها دور از این مناطق ساخته شوند و مردم و مصرف کنندگان خود در رعایت بهداشت فردی و جمعی بکوشند، میتوان در حد قابل توجهی از آلودگی آبها جلوگیری کرد.
پوشش گیاهی
بطور کلی گیاهان سطح
زمین را پوشش گیاهی می نامند. چرا پوشش گیاهی مناطق مختلف با هم فرق می کنند.
پوشش گیاهی در هر محلی به شرایط آب و
هوایی آن محل بستگی دارد و در هر نوع آب و هوا نوع خاصی از گیاهان رشد می
کنند.مثلاً در مناطق مرطوب جنگل دیده می شود.
میدانید که جنگل در محلی است که درختان
بصورت خودرو و در کنار هم قرار دارند درختان جنگل ممکن است به هم فشرده باشند یا
از هم فاصله داشته باشند.
در قسمتهای مرتفع کوهها، رفته رفته جنگل
کم می شود و به جای آن گیاهان کم ارتفاع می روید. به این نوع پوشش گیاهی چمنزار می
گویند.
عشایر برای چرای دام خود از چمنزارها
استفاده زیادی می کنند. اما مناطقی هم هستند نه خشک و کم آبند.
آیا پوشش گیاهی این مناطق را دیده اید؟
بله، در اینگونه محلها گیاهان بصورت
بوته های خار دیده میشوند .
سئوالات بخش 10 :
1 ـ پوشش گیاهی چیست ؟
الف) درختان سطح زمین
را پوششی گیاهی می نامند .
* ب) گیاهان سطح زمین را بطور کلی پوششی
گیاهی می گویند .
ج) جنگلها را پوششی گیاهی می نامند .
2 ـ پوشش گیاهی در هر محل به چه چیزی بستگی دارد ؟
* الف) به شرایط آب و
هوایی محل .
ب) به کشت و کارهای هر محل .
ج) به میزان آب هر محل .
3 ـ عامل پیدایش جنگل چیست ؟
الف) هوای معتدل ،
خاک حاصلخیز و رطوبت محل .
* ب) وجود بارندگی زیاد در سطح دامنه ها .
ج) کاشت درختان و گیاهان فراوان توسط
انسان .
4 ـ جنگل به جایی گفته می شود که : …
الف) درختان توسط
انسان کاشته شده و با فاصلة معین رشد کرده باشند .
ب) گیاهان و حیوانات فراوانی در محل
دیده شد .
* ج) درختان به صورت خودرو ، در کنار هم و
یا با فاصله از هم رشد کرده باشند
5- جنگلها چه اهمیتی برای زندگی مردم دارند؟
الف) تنوع و گوناگونی
پوشش گیاهی را سبب می شوند.
* ب) باعث اعتدال هوا، نگهداری رطوبت و
جلوگیری از ایجاد سیل و وزش بادهای شدید می شوند.
ت) نیازهای گیاهی انسان را برطرف می
سازند.
6- جنگلهای کدام ناحیه ایران از بهترین جنگلها است؟
*الف) جنگلهای شمال
ب)جنگلهای جنوب
ت) هر دو پاسخ 1و2
7- در تعریف چمنزار کدام جمله درست است؟
الف) در قسمتهای
پائین کوهها رفته رفته جنگل کم می شود و به جای آن گیاهان کم ارتفاع می روید که به
این مناطق چمنزار گفته می شود.
* ب) در قسمتهای مرتفع کوهها رفته رفته
جنگل کم می شود و به جای آن گیاهان می روید که به این مناطق چمنزار می گویند.
ج) در قسمتهای مرتفع
کوهها رفته رفته جنگل کم می شود و به جای آن گیاهان با ارتفاع زیاد و بلند می روید
که به این مناطق چمنزار می گویند.
8- پوشش گیاهی مناطق خشک …………….. است.
الف) بسیار سرسبز و
زیباست.
ب) اصلاً پوشش گیاهی ندارد.
ت) بصورت بوته های خار دیده می شود.
بیابان
بخشهایی از کره زمین
به علت شرایط خاص آب و هوایی دارای بارندگی کم است.
نتیجه بارندگی کم چیست؟
به این مناطق کم آب که گیاهان در آن
بسیار کم می رویند و جانوران باشرایط سخت، خود را سازگار کرده اند، بیابان می
گویند.
به نظر شما آیا کویر تفاوتی با بیابان
دارد؟
به بعضی از قسمتهای بیابان که بر عکس
دارای آب زیر زمینی زیادی هستند. اما به علت وجود نمک و املاح مختلف هیچ گیاهی در
آن نمی رویند کویر می گویند.
پس کویر با بیابان فرق دارد خاک کویرها
شور است و برای کشاورزی مفید نیست. اما خاک بیابان غنی
است. در صورتیکه آب کافی وجود داشته باشد، از آن محصول زیادی بدست می آید.
سئوالات بخش 11:
1. آیا در تمام سطح کره زمین میزان بارندگی یکسان است؟ توضیح دهید؟
خیر، همانگونه که در بعضی مناطق میزان بارندگی بسیار زیاد و یا زیاد است. مناطقی هم یافت می شوند که میزان بارندگی در آنها بسیار کم و هوا هم گرم و خشک است.
2. آیا در ایران نیز نواحی گرم و خشک با میزان بارندگی کم یافت می شود؟
بله، در نواحی زمینهای پست جنوب و کوهپایه های این مناطق، آب و هوای گرم و خشک بابارندگی کم دیده می شود.
3. پوشش گیاهی مناطق کم باران چگونه است؟
در این مناطق بدلیل بارندگی کم و نبودن رطوبت گیاهان بسیار کمی رشد می کنند و پوشش گیاهی این مناطق بیشتر بصورت بوته های خار دیده می شود.
4. بیابان چگونه جای است؟
به مناطقی که بدلیل کمی اب گیاهان بسیار کم می رویند و جانوران خود را با شرایط سخت کم آبی سازگار کرده اند بیابان می گویند.
5. آیا خاک بیابان برای هیچ نوع کشت و کاری مناسب نیست؟
بله، به عنوان مثال گیاهان و محصولاتی که به اب فراوان نیاز دارند و می توانند در خاک گرم و خشک هم رشد می کنند در این مناطق بدست می آیند.مانند درخت خرما که در مناطق جنوب کشور فراوان یافت می شود.
6. کویر را تعریف کنید؟
به بعضی از قسمتهای بیابان که دارای آب زیر زمینی نیز می باشند، اما به علت وجود نمک و املاح مختلف هیچ گیاهی در آنها رشد نمی کند، کویر گفته می شود.
7. با وجود آب زیر زمینی در کویر، آیا کشاورزان می توانند، کشاورزی کنند؟
بله اما با شرایط بسیار دشوار، زیرا آنها به سختی و با حفر چاه در زمینهای سخت و خشک کویر، آب را به سطح زمین می رسانند و کشاورزی مختصری را بوجود می آورند.
8. تفاوت میان کویر و بیابان در چیست؟
همانگونه که توضیح داده شد، خاک کویر بدلیل شوری، قابل استفاده در جهت کشاورزی نیست. اما خاک بیابان غنی است و اگرآب کافی موجود باشد، محصولات خوبی را می توان از این مناطق بدست آورد.
9. آیا روشی را می توانید مثال بزنید که در آن آب کافی به مناطق کم آب و خشک برسد؟
بله به عنوان مثال بابستن سد در مقابل آب رودها می توان از این آب برای آبیاری مناطق خشک استفاده کرد.
کناره های پست جنوب
حالا که شما می
توانید جهت های جغرافیایی را روی نقشه پیدا کنید، از شمال نقشه ایران یعنی کناره
های پست دریای مازندران حرکت کنید و به کناره های پست جنوب یعنی به حاشیه شمالی
دریای عمان و خلیج فارس سفر کنید.
در حاشیه شمالی دریای عمان و خلیج فارس
هم ناحیه ساحلی وجود دارد. که با وجود رطوبت زیاد آن مقدار بارندگیش کم است. مردم
در این ناحیه بیشتر به کار ماهیگیری و تجارت دریایی مشغولند.
بدلیل ارتباط خلیج فارس و دریای عمان به
اقیانوس هند و بقیه آب های سطح زمین، این ناحیه دارای اهمیت زیادی است.
سئوالات بخش 13:
1. نواحی پست جنوب از کجا تا کجا امتداد دارند؟
از قسمت جنوب غربی به سمت جنوب و به حاشیه شمالی دریای عمان و خلیج فارس.
2. در این منطقه با وجود دو ناحیه دریای عمان و خلیج فارس آب و هوا چگونه است؟
با وجود این دو ناحیه، آب و هوای نواحی پست جنوب، گاه نمناک است و گاه برف هم می بارد اما بطور کلی در بیشتر ماه های سال آب و هوای گرم بر این منطقه حاکم است.
3. رطوبت آب در ناحیه پست جنوب چگونه است؟
بدلیل گرمی هوا، و میزان بارندگی کم، رطوبت در این منطقه بسیار کم بوده و به زودی از بین می رود.
4. شهری را در این ناحیه مثال بزنید که همین شرایط آب و هوایی را داشته باشد؟
بندرعباس از جمله شهرهایی است که در جنوب ایران و در حاشیه شمالی خلیج فارس قرار دارد.
5. آیا در این مناطق کشاورزی بیشتر رونق دارد یا ماهیگیری و تجارت دریایی؟
در این مناطق بدلیل شرایط خاص آب و هوایی، کشاورزی هم انجام می شود و بعضی محصولات مانند خرما و( سایر محصولات گرمسیری) بدست می آید. اما به جهت وجود دریای عمان و خلیج فارس، حمل و نقل با کشتی و صید و ماهیگیری از رونق بیشتری برخوردار است.
6. آیا از آب های این ناحیه می توان به سایر آبهای کره زمین راه یافت؟
بله، خلیج فارس و دریای عمان به آبهای اقیانوس هند و سایر آب های کره زمین مرتبط هستند و مردم می توانند با سایر نقاط و کشورها، رابطه تجاری و اقتصادی داشته باشند.
سرزمین های داخلی
در فاصله بین دو رشته
کوه البرز و زاگرس، ناحیه وسیعی وجود دارد که دارای آب و هوای گرم و خشک است. به
همین دلیل، جمعیت در این ناحیه از بقیه نواحی ایران کمتر است. البته در کناره های
این ناحیه شهرهای پرجمعیت و مهمی وجود دارد.
در این ناحیه یعنی سرزمین های داخلی
ایران، فاصله شهرها و روستاها از هم زیاد است و انسان ها در هر مکانی که در آنجا
آب وجود داشته باشد، در همانجا ساکن شده اند.
سئوالات بخش 14:
1. مشخص کنید که از نظر موقعیت جغرافیایی، سرزمین های داخلی در کجا قرار دارند؟
در فاصله بین دو رشته کوه البرز و زاگرس یعنی از نواحی شمال ایران به طرف غرب و جنوب غربی ایران.
2. مناطق و سرزمین های هموار داخلی از چه آب و هوایی برخوردارند؟
آب و هوای گرم و خشک و بارندگی کم.
3.آیا در نواحی که آب و هوای گرم و خشک دارد، جمعیت زیادی را می توان یافت؟ چرا؟
خیر، چون عدم وجود آب کافی جهت مصرف و کشاورزی، و همچنین بارندگی محدود و نبودن پوشش گیاهی مناسب، این نواحی نیز معمولاً کم جمعیت باقی می مانند.
4. آیا می توان میان روستاها و مناطق مسکونی این نواحی، مرز مشخصی را تعیین کرد؟
بله، بدلیل اینکه در این نواحی، جمعیت شهرها و روستاها کم است و تعداد روستاها زیاد نیست، میتوان میان آنها مرز مشخصی را تعیین کرد.
5. در چه جاهایی از این سرزمین ها، می توان ساکنین و روستاها را پیدا کرد؟
در جاهایی که آب جهت مصرف و بدست آوردن محصولات کشاورزی وجود داشته باشد
به نام خدا
۱۳۹۲/۱۱/۱۸
- دانش جغرافیا چه کمکی به ما می کند؟ تاریخ پایه چهارم دبستان
۲- سه وسیله از وسایل یادگیری جغرافیا را نام ببرید.
۳- جاهای خالی را با یکی از کلمات داخل پرانتز پر کنید:
نقشه تصویر از …………. اشیا است. ( بالا – پایین – راست – غرب )
در روی کره ، رنگ ……………. دریاها و اقیانوس ها را نشان می دهد ( قهوه ای – زرد – آبی )
۴- راهنمای نقشه چیست؟
۵- جهت های فرعی را نام ببرید.
۶- در هنگام غروب ، چگونه با استفاده از خورشید می توانیم جهت شمال را پیدا کنیم؟
۷- اگر در تصویر زیر خارپشت در جهت شمال قرار گرفته باشد ، خرگوش در کدام جهت قرار گرفته است؟ موش عینکی چطور؟
۸- رشته کوه را تعریف کنید.
۹- بلندترین قله ایران چه نام دارد و ارتفاع آن چه قدر است؟
۱۰- جاهای خالی را با کلمان مناسب پر کنید:
به بالاترین نقطه کوه …………… می گویند.
به پستی و بلندی های زمین …………… گفته می شود.
رشته کوه …………… در شمال ایران و رشته کوه …………… در غرب و جنوب غربی ایران قرار دارد.
به زمین های پایین کوه، …………… می گویند.
به زمین های هموار …………… می گویند.
…………… و …………… قله های مهم رشته کوه زاگرس هستند. *
جلگه خوزستان در …………… ایران قرار دارد. *
برای اندازه گیری دما از …………… استفاده می شود.
۱۱- جویبار چگونه به وجود می آید؟
۱۲- آبرفت چیست؟
۱۳- دو جلگه در جنوب دریای خزر نام ببرید.*
۱۴- در نقشه زیر محل تقریبی جلگه خوزستان و جلگه مغان را نشان بده و بعد نام ۴ استان را به دلخواه بنویس. *
14- در شکل زیر تغییرات دمای یک شهر در ماه های فروردین تا شهریور یعنی بهار و تابستان نشان داده شده است. با توجه به شکل، گرم ترین و سردترین ماه ها دراین شهر کدام ماه ها هستند؟
نمونه سوالات کلاسی و امتحانی درس
1- مهمتریت مشکل انسان نخستین چه بود؟
الف)ساختن خانه ب) فراهم کردن غذا ج) بی سوادی
2-خداوند به انسان در مقایسه با بقیه ی جانوران دو نعمت بزرگ داده که یکی ...................و دیگری................. می باشد.
3-اولین ابزار های ساخته شده به دست انسان نخستین از چه جنسی بود؟
الف) سنگ ب) آهن ج) چوب د)چرم
4-انسان نخستین یاد گرفت که با به هم زدن بعضی سنگ ها می تواند ..................درست کند.
5-کشف آتش در زندگی انسان چه تاثیری داشت؟
6-چرا انسانهای نخستین در غارها زندگی می کردند؟
7-انسان های نخستین در ابتدا غذای خود را از چه چیز هایی به دست می آورد؟
8-انسانهای اولیه ازوسایلی مانند ...........و...........و...............برای کندن زمین و ژیدا کردن .............و سوراخ کردن .............برای تهیه لباس استفاده می کردند؟
9-انسانهای اولیه توانستند بعدها از آتش برای ساختن ظروف.....................استفاده کنند.
10-امروزه ما با دیدن چه چیزهایی می توانیم به چگونه زندگی انسانهای غار نشین پی ببریم؟
11-انسانهای نخستین اولین بار چه حیواناتی را اهلی کردند؟
12-جملات صحیح و غلط را با علامت ?ص و غ) مشخص کنید.
-مهم ترین مشکل انسان های نخستین در امان ماندن از حمله حیوانات وحشی بود. ص غ
-اولین ابزار ساخته شده به دست انسان از جنس سنگ بود. ص غ
-انسانهای نخستین برای در امان ماندن از حمله حیوانات به غارها پناه بردند. ص غ
-آتش درون غار نور و گرمای مناسبی به وجود می آورد. ص غ
13-انسانها به تدریج آموختند که حیواناتی مانند .........و.........و.......و.........و........را اهلی کنند.
14-اهلی کردن حیوانات چه کمکی به انسان کرد؟
15-در دوره شکار مردان به شکار می رفتند و زنان در ...................می ماندند.
16-وظیفه زنان در دوره شکار نگهداری از ..................وجمع آوری.....................بود.
17-انسانهای نخستین وقتی دیدند که دانه ای در جایی که می افتد بعد از مدتی سبز می شود به کاشتن ............و.............پرداختند و به تدریج .................را آموختند.
18-کشاورزی چه تغییری در زندگی انسانها بوجود آورد؟
19-نخستین روستاها چگونه بوجود آمدند؟
20-سگ چه کمکی به انسانهای نخستین می کرد؟
21-پاسخ صحیح و غلط را مشخص کنید.
-اولین حیوانی که انسانها اهلی کردند سگ بود. ص غ
-انسانها کم کم از خشت و سنگ برای ساختن خانه استفاده کردند. ص غ
-با رواج کشاورزی انسانها در شهرها خانه های دائمی ساختند. ص غ
-انسانها با اهلی کردن گوسفند و گاو وبز به تدریج به شغل کشاورزی پرداختند. ص غ
-مراقبت از زمین های کشاورزی باعث شد تا آن ها خانه های خود را در کنار هم بسازند. ص غ
-وقتی انسانهای نخستین خانه های خود را در کنار هم ساختند نخستین شهرها بوجود آمد. ص غ
22-قبل از کشاورزی مهمترین مشکل انسانها .......................بود.
23-کار کشاورزی باعث شد تا زندگی انسانها ............کند.
24-با رواج کشاورزی مردم در کنار ...............و.............برای خود خانه های ..........ساختند.
25-بعد از رواج کشاورزی بعضی از انسانها به چه کار های دیگری مشغول شدند؟
26-انسانها بعد از رواج کشاورزی چگونه با هم دادوستد می کردند؟
27-اولین شهرها در کنار کدام رودها پدید آمد؟
28-چگونه روستاها به شهر تبدبل شدهند؟
29-امور شهرها به عهده چه کسانی بود؟
30-فرمانروایان برای ایجاد نظم در شهرها چه چیزی ره به وجود آوردند؟
31-فرمانروایان برای اداره شهرها از مردم چه چیز می گرفتند؟
32-رسیدگی به کار مالیات ها و حساب کردن آنها باعث اختراع ............شد؟
33-نخستین کشورها چگونه بوجود آمدند؟
34-دادوستد بصورت مبادله کالا به کالا چه مشکلاتی داشت؟
35-اولین شهرها در کنار کدام رود در ایران بوجود آمد؟
الف-نیل ب-کارون ج-فرات د-دجله
36-فرمانروایان برای چه قانون را بوجود آوردند؟
الف-برای اداره بهتر شهرها ب-برای برقراری نظم ج-هر دو مورد
37-فرمانروایان برای چه کاری از مردم مالیات می گرفتند؟
38-دولتها برای حل مشکل مبادله کالا به کالا چه چیزی را اختراع کردند؟
39-چرا فرمانروایان از مردم مالیات می گرفتند؟
40-چه چیزی باعث اختراع خط شد؟
41-انسانها چگونه مبادله کالا به کالا می کردند مثالی بزنید؟
42-پاسخ صحیح و غلط را مشخص کنید.
-انسانهای نخستین قبل از رواج کشاورزی نیازهای خود را ازراه مبادله کالا به کالابرطرف می کردند.ص غ
-رسیدگی به کار مالیاتها باعث اختراع خط شد. ص غ
-در زمان های قدیم اداره امور شهرها بر عهده شهردار بود. ص غ
-فرمانروایان بر اداره بهتر شهرها قانون را بوجود آوردند. ص غ
۱- شغل مردم روستاها چیست؟
۲- پس ار پیروز ی انقلاب اسلامی، توسط جهادسازندگی در روستاها چه کارهایی انجام شد؟
۳ – شهر نشینان در چه جاهایی کار می کنند؟
۴- سه نوع از مغازه ها را نام ببرید.
۵ – جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کن.
جمعیت روستا ها ……….. از شهر ها است.
در ………… ، مغازه های شبیه به هم در کنار هم قرار دارند.
هر شهر به چندین ………. تقسیم می شود.
سال ایرانی، سال ………….. است.
به روز اول فروردین …………. می گویند.
مسلمانان جهان در حدود ……………… نفر هستند.
۶- وظیفه شهرداری چیست؟
۷ – شهر ها و روستائیان چه ارتباطی با هم دارند؟
۸ – ملت ایران دارای چه چیزهای مشترکی هستند؟ سه تا را نام ببرید.
۹ – انقلاب اسلامی ما نشانه چیست؟
۱۰ – امت اسلامی را تعریف کنید.
۱۱ - مسلمانان جهان در چه چیزهایی با هم مشترکند؟
۱۲ – اگر مسلمانان جهان با هم متحد شوند، چه می شود؟